Bademcik iltihabı, genelde evde alınan önlemler ve reçetesiz kullanılan ilaçlarla kontrol altına alınabilecek bir rahatsızlıktır. Bademcik iltihabı 7-10 gün içinde kendiliğinden geçebilen bir hastalıktır. Ancak bazı vakalarda iltihap kronik bir hal almışsa ya da bademcikler normalden büyükse cerrahi yöntemle bademciklerin alınması gerekebilir.

Bademcik iltihabı, tıp dilinde "tonsillit" olarak tanımlanmaktadır. İltihap daha çok çocuklar arasında yaygındır. Bununla birlikte 50 yaş üzeri kişilerde bademcik iltihabına sık yakalanır. Bademcik iltihabında bademcikler şişer ve bu şişlik, konuşma, yutma, yutkunma gibi durumlarda ağrıya yol açar. Bademciklerin iltihabına neden olan enfeksiyon kulak, boyun, baş ağrısı ve ateş yapabilir.

Bademcik iltihabı virüs nedeniyle oluşmuşsa, bakteri nedeniyle oluşan bademcik iltihabına nazaran belirtiler daha hafif atlatılabilir. Bu tür iltihapta yaşanan şikayetler 3-4 gün içinde hafifler.

Bademcik iltihabının %75'i virüs kaynaklı olarak gelişir. %25'lik bölüme ise bakteriler sebep olur. Bakteri ve virüsler şu şekilde bulaşarak iltihaba yol açar:

Streptokok bakterisi: Oldukça bulaşıcı bir bakteridir ve boğazda iltihap gelişmesine yol açar.

Rinovirüs: Bademcik iltihabı ile soğuk algınlığına da neden olan bir virüs türüdür.

İnfluenza virüsü: Gribe yol açan ve beraberinde bademciklerin iltihaplanmasına neden olabilecek bir virüstür.

Epstein-Barr virüsü: Öpücük hastalığına neden olur.

Parainfluenza virüsü: Kuşpalazı ve gırtlak iltihabına yol açan bir virüstür.

Ruboela virüsü: Kızamık hastalığına neden olan virüstür.

Yukarıda sayılan hastalıklara yakalanmış olan bir kişide bademcik iltihabı gelişme olasılığı oldukça fazladır. Bu tür hastalıklara maruz kalmış olan kişilerle yakın temastan kaçınarak bademcik iltihabından korunmak mümkün olur. Aksi halde kişi ne kadar sağlıklı olsa da temas yoluyla hastalığa yakalanma olasılığı yüksektir.

Bademcik iltihabı için birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bademcik iltihabı vücutta başka organlara da zarar verebilen bir rahatsızlıktır. Bu nedenle tedavisi mutlaka yapılmalıdır. Bademcik iltihabı tedavisinde iltihaba yol açan enfeksiyonun etkisini yok etmek ve yaşanan belirtileri ortadan kaldırarak hastayı rahatlatmak tedavinin amacıdır. Tedavi süresince sıvı alımı artırılarak ağız içi hijyenini sağlamak için düzenli ağız bakımı yapılmalıdır. Ağız bakımı için antiseptik özellikte gargaralar kullanılabilir. Bademcik iltihabı bakteri kaynaklı gelişmişse antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyulur. Tedavide antibiyotik kullanılmadığında şikayetler bir hafta boyunca devam ederek daha sonra yavaş yavaş gerileme gösterir. Antibiyotik kullanımı ise yaşanan ağrının, şişliğin, ateşin ve olası başka komplikasyonların gelişme riskini minimuma indirir. Antibiyotik kullanımı gereksiz olduğunda hastada faydadan çok zarar sağlayacağından doktor reçetesi olmadan kesinlikle kullanılmamalıdır.

Bademcik iltihabı virüs kaynaklı olduğunda antibiyotik kullanmaya gerek yoktur. Çünkü antibiyotikler virüsler üzerinde etkili değildir. Bu gibi durumlarda kullanılan antibiyotik vücutta bulunan yararlı bakterilerin yok olmasını sağlayarak bağışıklık sistemini zayıflatabilir.

Bademcik iltihabı çok şiddetli seyrediyorsa uzman kortikosteroid ilaç kullanabilir. İlaç bademciklere şırınga edilir. İlaç sayesinde bademciklerde aşırı büyüme engellenir. Bakteri nedeniyle oluşan iltihaplarda 10 gün devam edecek antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Antibiyotik yanında ağrı kesici ve ateş düşürücü özellikte ilaçlar da reçete edilir.

Bademcik iltihabının neden olduğu şikayetlerden kurtulmak için boğazın yumuşatılması faydalı olur. Bunun için bir bardak ılık suyun içine bal, limon suyu, elma sirkesi eklenerek yavaş yavaş içilebilir. Bu karışım boğazın yumuşamasını sağlar. Ayrıca ılık tavuk suyu çorbası yine iltihap şikayetlerini azaltmak için faydalı olur. Tuzlu suyla gargara yapmak yine hasta üzerinde rahatlama sağlar.

Bademcik iltihabını çabuk atlatabilmek için boğazın nemli kalması önemlidir. Kuru ortamlarda boğaz kuruyarak şikayetler daha da artar. Yatılan ve oturulan odanın nemlenmesi için nemlendirici özelliği olan aletler kullanılabilir.

Bademcik iltihabında yaşanan ağrıları hafifletmek ve rahatlamak için ağrı kesici ilaç kullanılabilir. İbuprofen, asetaminofen gibi ağrı kesici ilaçlardan yardım alınabilir.

Bitki çayları bademcik iltihabı üzerinde oldukça etkilidir. Papatya çayının iltihap giderici etkisinden yararlanılabilir. Günde 3 defa içildiğinde bademcik iltihabına karşı iyi gelir. Kaygan karaağaç bitkisi de çay şeklinde hazırlanıp tüketilirse ağrı kesici etki yaratabilir. Kaygan karaağaç, çay, kapsül ve pastil şeklinde kullanılabilir.

Uygulanan tedavilere rağmen bademcik iltihabı kontrol altına alınamıyor ya da sık aralıklarla tekrarlıyorsa bademcik alma ameliyatına gerek duyulabilir. Bu ameliyat için hastanın bir yılda en az 7 defa bademcik iltihabı geçirmesi, bademciklerin normalden daha büyük olması gerekir. Bademcik ameliyatı, lazer, ısı ile yakma, cerrahi bıçaklar ve ultrason gibi yöntemlerden biri kullanılarak gerçekleştirilebilir.